110 jaar georganiseerd voetbal in Schagen

7 mei 2021. Het is precies 110 jaar geleden dat het georganiseerd voetbal in de plaats Schagen zijn intrede doet. Grondlegger Bram Drukker richt op 7 mei 1911 met zijn maten Piet Roggeveen, Klaas en Piet Leguit de voetbalvereniging Sparta op, het latere VV Schagen. Drukker wordt penningmeester in het eerste bestuur, met Daniel Smit als voorzitter. Smit, werkzaam als typograaf bij drukkerij J.A. van Ketel in Schagen, zorgt er dankzij handig lobbyen voor dat de eerste officiële Schager voetbalclub een speelveld heeft. Sparta trapt af op het ijsbaanterrein achter de Nieuwe Laagzijde, nu het parkeerterrein van de Vomar. De club huurt dit terrein van de NV Sportterrein Wilhelmina.

De oprichting van Sparta volgt twee jaar na een mislukte poging om een voetbalclub in Schagen van de grond te tillen. Bram Drukker – het eerste erelid van de club – probeert het al in 1909, vindt een speelterrein aan het begin van de Stationsweg, maar moet bakzeil halen als in de zomer de kermiswagens het veld in beslag nemen. Hierdoor sterft dit eerste initiatief een vroege dood: de spelers willen hierna geen contributie meer betalen.

Twee zomers later is alles vergeten. Sparta speelt op zondag 9 juli 1911 zijn allereerste wedstrijd in het bestaan tegen NNVV uit Nieuwe Niedorp, op dat moment de enige voetbalclub in de omgeving van Schagen. Sparta denkt dat het na een paar trainingen wel partij kan bieden, maar de ervaren Niedorpers zetten de Schagenaars stevig op hun plaats: 10-2.

Een koninkrijk voor een veld

De beginperiode van het voetbal in Schagen kenmerkt zich door een gebrek aan een goede accommodatie. Een voetbalveld is in deze tijd niet meer dan een veredeld weiland, vol greppels, kuilen en kale plekken. Het speelterrein heeft onjuiste afmetingen, hinderlijke sloten langs de lijn en verandert bij de eerste regenbui in een modderpoel. Sparta hopt vanaf 1911 van veld naar veld. Het eerste speelveld – het ijsbaanterrein bij de Nieuwe Laagzijde – is vierkant, heeft lijnen van zaagsel en staat bovendien elke winter onder water.

Sparta neemt in november 1913 een nieuw voetbalveld in gebruik aan de Stille Laan. De pret duurt niet lang. Er sneuvelen te veel ramen in de naastgelegen woning van burgemeester Van Doorn, waardoor Sparta in het voorjaar van 1914 weer terugkeert naar de Nieuwe Laagzijde. Het Wilhelminaterrein wordt in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog geliquideerd. Sparta speelt een tijd alleen maar uitwedstrijden. Pas in 1921 heeft Sparta weer een terrein nabij de brug van ’t Noord (de Stenen Pijp). De grond wordt gehuurd van J. Boontjes. Het is een tijdelijke oplossing. Op 5 juli 1921 wordt het nieuwe veld van Sparta aan de Laagzijde (van H. Deutekom) geopend met een wedstrijd tegen Wieringen. Sparta is op dat moment nét gefuseerd met stadgenoot SVV, dat slechts enkele maanden zelfstandig heeft bestaan.

Sparta wordt VV Schagen

Sparta beperkt zich in de pioniersjaren tot het spelen van vriendschappelijke duels. Pas in oktober 1921 sluit het eerste elftal zich aan bij de Noordhollandsche Voetbalbond (NHVB). Het 2^e, 3^e en 4^e elftal van Sparta melden zich bij de in 1921 opgerichte Westfriesche Voetbalbond, die een eigen ꞌwildeꞌ competitie draait. Het voetballen onder de vleugels van de NHVB betekent dat Sparta zijn naam moet veranderen, omdat er al een andere club met de naam Sparta bij de voetbalbond staat ingeschreven. Het wordt VV Schagen, maar de club blijft (evenals de lokale media) tot het seizoen 1935-1936 hardnekkig de naam Sparta gebruiken.

VV Schagen start in januari 1922 in de 4^e klasse NHVB. De allereerste competitiewedstrijd tegen Zeemacht 3 wordt met 2-0 gewonnen. Schagen is ingedeeld bij 9 Helderse clubs (!) en wordt in het debuutjaar meteen kampioen. De voetbalbond beloont deze titel met een promotie naar de 2^e klasse NHVB. Schagen mag een klasse overslaan. In het jaar 1922 wordt ook de eerste derby tussen ꞌde neutralen en de katholiekenꞌ in Schagen gespeeld. VV Schagen neemt het in een vriendschappelijk duel op tegen (het in 1921 opgerichte) RKVV Quosego, de voorloper van SRC. Het wordt 4-2 voor VV Schagen, na een 2-2 ruststand.

Eerste derby VV Schagen en SRC in 1930

Het wordt in 1922 wel weer eens tijd voor een nieuwe speellocatie. Nog geen jaar na de start aan de Laagzijde op de grond van Deutekom, wordt in augustus 1922 het terrein van de heer Hartland aan de Loet (het ijsbaanterrein) in gebruik genomen. VV Schagen houdt het hier 7 jaar vol. In 1929 is de verhuizing naar het terrein achter Nic Raven aan de Hofstraat, waar later de Technische School en nu het ROC Kop van Noord-Holland huist. Voor de opening komt een Ajax-combinatie op visite, die VV Schagen met 8-1 klop geeft.

VV Schagen mag zich in 1931 voor het eerst KNVB’er noemen, na een kampioenschap en promotie naar de 4^e klasse KNVB. SRC, de latere fusiegenoot, is dan net een jaar in de lucht. De Schager Racing Club speelt in mei 1930 zijn eerste stadsderby tegen Schagen 3. Het is een vriendschappelijk duel, want er is in deze tijd nog sprake van verzuiling, met gescheiden voetbalbonden. De Tweede Wereldoorlog zorgt er in 1940 voor dat alle geloven voortaan onder één bond (KNVB) uitkomen. Hierdoor is het mogelijk dat VV Schagen en SRC in 1965 een titanengevecht leveren om de titel in de 4^e klasse KNVB. Het is VV Schagen dat deze strijd in zijn voordeel beslist en naar de 3^e klasse KNVB promoveert.

Het absolute hoogtepunt: 1^e klasse KNVB

De jaren 60 van de vorige eeuw staan model voor de opbouw naar de grootste successen van VV Schagen in de 110-jarige historie. Het seizoen 1964-1965 is het eerste van de club op de nieuwe accommodatie aan de Julianalaan. De club timmert aan de weg. Onder aanvoering van trainer Paul Verra promoveert Schagen in 1970 naar de 2^e klasse KNVB. In 1971 wordt de clubeigen, zelfgebouwde Spartahal geopend en in 1972 behaalt VV Schagen een historische promotie naar de 1^e klasse KNVB. Ruim 3.000 toeschouwers (de stad Schagen heeft dan slechts 8.000 inwoners) zien VV Schagen tegenstander Vitesse’22 vermorzelen, met doelpunten van Bob van Twuyver (2), Gert Boontjes (2), Cees Boontjes, Rob Sijm en Aart Spruit.

Na de vette jaren volgen de mindere jaren. VV Schagen degradeert in 1973 naar de 2^e klasse KNVB, waarna de club door een bestuurscrisis en een spelersleegloop naar een bedenkelijk niveau afzakt. VV Schagen vindt zich na 4 degradaties op rij (!) in 1976 terug in de hoofdklasse van de afdeling Noord-Holland. Het is het jaar dat VV Schagen de naam wijzigt in SV Schagen vanwege de groei naar een volwaardige handbaltak. SV Schagen zakt in 1979 nóg een niveau, naar de 1^e klasse afdeling NH. Het is het absolute dieptepunt.  

Schagen United 72 jaar na de eerste fusievergadering

De jaren 80 brengen nieuw elan. Schagen wordt in 1983 eindelijk weer eens kampioen en promoveert naar de hoofdklasse afdeling Noord-Holland. Sindsdien heeft de club enkele malen de 3^e klasse KNVB kunnen aantikken, maar dit niveau (nog) niet kunnen bestendigen. Die ambitie is er wel, zeker nadat Schagen en SRC op 1 juli 2019 als fusiepartners zijn opgegaan in Schagen United. Een fusie waar overigens al in 1947 – in de moeilijke jaren na de oorlog – voor het eerst over is gesproken tussen de clubs.

Schagen United richt vanaf het seizoen 2021-2022 de blik omhoog vanaf het complex Groenoord aan de Wilgenlaan. De accommodatie in Nes Noord (in 2007 in gebruik genomen) kan daarmee worden bijgeschreven in de lange lijst terreinen die Sparta/VV Schagen/SV Schagen in de historie heeft bespeeld.

WILBERT KOREVAAR

Auteur van het boek Een gejuich davert langs de velden – Het ontstaan van het voetbal en de voetbalclubs in de Noordkop.